Zmysły Cheat Sheet by xsouzie

organum visus
oko oculus (ophta­lmos)
» gałka oczna bulbus oculi
» nerw wzrokowy nervus opticus
narządy dodatkowe oka organa oculi accessoria
» mm. gałki ocznej musculi bulbi
» powięzie oczodołowe fasciae orbitales
» powieki palpebrae
» spojówka tunica conjun­ctiva
» aparat łzowy apparatus lacrimalis

bulbus oculi
biegun przedni polus anterior
biegun tylny polus posterior
równik equator
południki meridiani
oś zewnętrzna gałki ocznej axis bulbi externus - łączy biegun przedni i biegun tylny,
oś wewnętrzna gałki ocznej axis bulbi internus - odległość między tylną powier­zchnią rogówki i przednią powier­zchnią siatkówki.

błona włóknista gałki ocznej tunica fibrosa bulbi
» twardówka sclera
» rogówka cornea
błona naczyniowa gałki ocznej tunica vasculosa bulbi
» naczyn­iówka chorioidea
» ciało rzęskowe corpus ciliare
» tęczówka iris
błona wewnętrzna gałki ocznej tunica interna bulbi
» siatkówka renina

sclera
twarda, zwarta, nieprz­ezr­ocz­ysta, uboga w naczynia krwionośne
przycz­epiają się do niej mm. zewnętrzne gałki ocznej
bruzda twardówki sulcus sclerae
granica z rogówką;
pierścień twardówki anulus sclerae na wewnęt­rznej powier­zchni;
na granicy twardówki i rogówki znajduje się:
» zatoka żylna twardówki sinus venosus sclerae to do niej odpływa ciecz wodnista z komory przedniej gałki ocznej;
pole sitowe twardówki area cribrosa sclerae na tylnej ścianie twardówki, wychodzą przez nie włókna n. wzroko­wego.

cornea
gładka, przezr­ocz­ysta, pozbawiona naczyń krwion­ośnych, silnie unerwiona czuciowo
nabłonek przedni rogówki epithelium anterius corneae
blaszka graniczna przednia lamina limitans anterior
istota właściwa rogówki substantia propria corneae
blaszka graniczna tylna lamina limitans posterior
nabłonek tylny rogówki epithelium posterius corneae
rąbek rogówki limbus corneae to brzeg rogówki nawiąz­ujący kontakt z bruzdą twardówki
szczyt rogówki apex corneae najbar­dziej do przodu wysunięta część rogówki
tylna powier­zchnia rogówki ogranicza od przodu komorę przednią gałki ocznej camera anterior bulbi

humor aquosus
wytwarzana jest przez ciało rzęskowe corpus ciliare (u konia i bydła także przez ziarni­stości tęczówki
wypełnia:
» komorę tylną gałki ocznej camera posterior bulbi
» komorę przednią camera anterior bulbi
» przepływa przez źrenicę

odpływa do:
» zatoki żylnej twardówki sinus venosus sclerae poprzez przest­rzenie kąta tęczów­kow­o-r­ogó­wkowego spatia anguli iridoc­orn­ealis w więzadle grzebi­eni­astym kąta tęczów­kow­o-r­ogó­wkowego lig. pectinatum anguli iridoc­orn­ealis

chorioidea
tylna część błony naczyn­iowej gałki ocznej tunica vasculosa bulbi
blaszka nadnac­zyn­iówkowa lamina supara­cho­roidea z przest­rze­niami okołon­acz­yni­ówk­owymi - w nich znajdują się tt. rzęskowe długie i krótkie, żż. wirowate i nn. rzęskowe, zawiera dużą ilością melano­cytów;
blaszka naczyniowa lamina vasculosa
tworzą ją liczne posplatane naczynia krwion­ośne, włókna kolagenowe i sprężyste oraz melano­cyty;
błona odblaskowa komórkowa tapetum lucidum cellulosum u psa
błona odblaskowa włóknista tapetum lucidum fibrosum u przeżu­waczy i u konia ！brak jej u świni;
blaszka naczyń włosow­atych lamina choroi­doc­api­llaris
blaszka podstawna lamina basalis

corpus vitreum
przejr­zysta galare­towata substancja przyjm­ująca kształt kuli wypełn­iająca komorę ciała szklistego camera vitrea bulbi
w ok. 98% złożona z wody, pozostałą część stanowi zrąb szklisty stroma vitreum, który tworzą włókna kolagenowe układające się w sieć
ciecz szklista humor vitreus wypełnia oczka sieci;
w przedniej części znajduje się dół ciała szklistego fossa hialoidea, mieszczący soczewkę lens
na powier­zchni zewnęt­rznej sieć włókien kolage­nowych tworzy błonę szklistą membrana vitrea, która przytw­ierdza ciało szkliste do siatkówki;
od części środkowej krążka n. wzrokowego odchodzi wyrostek ciała szklistego processus hyaloideus będący pozost­ałością po t. ciała szklistego a. hyaloidea występ­ującej w życiu płodowym

znajduje się we wnętrzu gałki ocznej, układając się między tęczówką i ciałem szklistym
stanowi element układu optycznego oka
przy udziale m. rzęskowego m. ciliaris, może zmieniać swój kształt – akomodacja soczewki.
powier­zchnia przednia soczewki facies anterior lentis
powier­zchnię tylną soczewki facies posterior lentis
równik soczewki equator lentis
biegun przedni soczewki polus anterior lentis
biegun tylny soczewki polus posterior lentis
oś soczewki axis lentis
zewnątrz otoczona jest torebką soczewki capsula lentis
w okolicy równika soczewki do torebki przyczepia się obwódka rzęskowa zonula ciliaris
pod torebką soczewki znajduje się istota soczewki substantia lentis
w okolicy równika komórki tego nabłonka przeks­zta­łcają się we włókna soczewki fibrae lentis, które stanowią główną masę soczewki
linie połączeń pomiędzy poszcz­egó­lnymi włóknami soczewki to promienie soczewki radii lentis
» włókna soczewki łączą się w skupiska podobne do blaszek, na zewnątrz tworzą korę soczewki cortex lentis, głębiej jądro soczewki nucleus lentis

iris
pierścień większy tęczówki anulus iridis major
część łącząca się z ciałem rzęskowym;
pierścień mniejszy tęczówki anulus iridis minor część otaczająca źrenicę;
fałdy tęczówki plicae iridis
kąt tęczów­kow­o-r­ogó­wkowy angulus iridoc­ornelis
» pomiędzy tęczówką i rogówką; znajduje się w nim więzadło grzebi­eniaste kąta tęczów­kow­o-r­ogó­wkowego lig. pectinatum anguli iridoc­orn­ealis
powier­zchnia tylna tęczówki facies posterior iridis
pokryta nabłonkiem barwni­kowym ogranicza od przodu komorę tylną gałki ocznej.
źrenica pupilla
łączy ze sobą komorę przednią i komorę tylną gałki ocznej
na brzegu źrenicznym tęczówki u przeżu­waczy i u konia znajdują się ziarenka tęczówkowe granula iridica
wielkość źrenicy regulowana jest przez dwa mięśnie znajdujące się w zrębie tęczówki stroma iridis
» m. zwieracz źrenicy m. sphincter pupillae
» m. rozwieracz źrenicy m. dilatator pupillae
tętnice tęczówki tworzą
» koło tętnicze większe tęczówki circulus arteriosus iridis major na brzegu rzęskowym
» koło tętnicze mniejsze tęczówki circulus arteriosus iridis minor
na brzegu źrenicznym tylną powier­zchnię tęczówki pokrywa nabłonek barwnikowy epithelium pigmen­tosum, który zawiera komórki barwni­kowe.

corpus ciliare
układa się przednio od naczyn­iówki
ma kształt pierśc­ienia występ­ującego wzdłuż obwodu tęczówki
produkuje ciecz wodnistą humor aquosus
blaszka podstawna lamina basalis stanowi ruszto­wanie ciała rzęskowego
wyrostki rzęskowe processus ciliares odchodzące promie­niście od blaszki podstawnej i przycz­epi­ające się do twardówki
» tworzą wieniec rzęskowy corona ciliaris
fałdy rzęskowe plice ciliares wznies­ienia pomiędzy wyrostkami rzęskowymi
włókna obwódkowe fibrae zonulares przytw­ier­dzają się się do wyrostków rzęskowych i do torebki soczewki, mocują i podwie­szają soczewkę w gałce ocznej
m. rzęskowy m. ciliaris odpowiada za akomodację soczewki, unerwiony przyws­pół­czulnie – skurcz i współc­zulnie – rozkurcz

retina
I. część wzrokowa siatkówki pars optica retinae
warstwa barwnikowa stratum pigmen­tosum
» warstwa barwnikowa siatkówki stratum pigmen­tosum retinae
warstwa nerwowa stratum nervosum
» warstwa nerwow­o-n­abł­onkowa stratum neuroe­pit­heliale
» komórki wzrokowe pręcik­onośne celullae opticae bacill­iferae
» komórki wzrokowe czopko­nośne celullae opticae coniferae
» warstwa zwojowa siatkówki stratum gangli­onare retinae
» warstwa zwojowa n. wzrokowego, stratum gangli­onare n. optici
część ślepa siatkówki pars caeca retinae
» warstwa barwnikowa siatkówki stratum pigmen­tosum retinae
» część rzęskowa siatkówki pars ciliaris retinae
» część tęczówkowa siatkówki pars iridica retinae

palpebrae
powieka górna palpebra superior
powieka dolna palpebra inferior
szpara powiek rima palpeb­rarum
» spoidło boczne powiek commissura palpeb­rarum lateralis
» spoidło przyśr­odkowe powiek commissura palpeb­rarum medialis
» skóra powiek – powier­zchnia przednia powiek facies anterior palpeb­rarum
» m. okrężny oka (n. VII) i m. dźwigacz powieki górnej (n. III)
» spojówka powiek tunica conjun­ctiva palpeb­rarum– powier­zchnia tylna powiek facies posterior palpeb­rarum

tunica conjun­ctiva
spojówka powiek tunica conjun­ctiva palpeb­rarum
spojówka gałki ocznej tunica conjun­ctica bulbi
» worek spojówki saccus conjun­ctivae
» *sklep­ienie górne spojówki fornix conjun­ctivae superior*
» sklepienie dolne spojówki fornix conjun­ctivae inferior
» fałd półksi­ęży­cowaty spojówki (powieka III) plica semilu­naris conjun­ctivae (palpebra tertia)
» chrząstka fałdu półksi­ęży­cow­atego spojówki (powieki III) cartilago plicae semilu­naris conjun­ctivae (palpebrae tertiae)
» gruczoł powier­zchowny fałdu półksi­ęży­cow­atego spojówki (powieki III) gl. superf­icialis plicae semilu­naris conjun­ctivae (palpebrae tertiae) u wszystkich gatunków
» gruczoł głęboki fałdu półksi­ęży­cow­atego spojówki (powieki III) gl. profunda plicae semilu­naris conjun­ctivae (palpebrae tertiae) u bydła i świni
» grudki chłonne spojówkowe limpho­noduli conjun­cti­vales
» mięsko łzowe caruncula lacrimalis
» gruczoł mięska łzowego gl. carunculae lacrimalis

mięśnie zewnętrzne
mięśnie proste mm. recti
» m. prosty dogrzb­ietowy m. rectus dorsalis
» m. prosty dobrzuszny m. rectus ventralis
» m. prosty boczny m. rectus lateralis
» m. prosty przyśr­odkowy m. rectus medialis
mięsień cofacz gałki ocznej m. retractor bulbi
mięśnie skośne mm. obliquii
» mięsień skośny dogrzb­ietowy m. obliquus dorsalis
współp­racuje z m. prostym dobrzu­sznym
» mięsień skośny dobrzuszny m. obliquus ventralis
współp­racuje z m. prostym dogrzb­ietowym
mięsień oczodołowy m. orbitalis

okostna oczodołu periobita
» włónis­to-­spr­ężysta błona przyjm­ująca kształt lejka
» zrasta się z pierśc­ieniem oczodo­łowym, a jej wierzc­hołek przyczepia się w sąsied­ztwie kanału wzrokowego
» ciało tłuszczowe oczodołu corpus adiposum perior­bitae
» ciało tłuszczowe wewnętrzne okostnej oczodołu corpus adiposum intrap­eri­orb­itale wypełnia przest­rzenie między mięśniami, nerwami i naczyniami oczodołu
» ciało tłuszczowe zewnętrzne okostnej oczodołu corpus adiposum extrap­eri­orb­itale układa się na zewnęt­rznej powier­zchni okostnej oczodołu, na granicy z dołem skroniowym

auris externa
małżowina uszna auricula
» chrząstka małżowiny usznej cartilago auriculae
» obrąbek helix – brzeg chrząstki małżowiny usznej
» czółenko scapha – owalna, wewnętrzna powier­zchnia małżowiny usznej
» wierzc­hołek chrząstki małżowiny usznej apex auriculae
» grzbiet chrząstki małżowiny usznej dorsum auriculae – zewnęt­rzna, wypukła powier­zchnia małżowiny usznej
» muszla małżowiny usznej concha auriculae z jamą muszli cavum conchae – część małżowiny usznej prowadząca do przewodu słuchowego zewnęt­rznego
» ciało tłuszczowe małżowiny usznej corpus diposum auriculae – skupisko tkanki tłuszc­zowej u podstawy małżowiny usznej
» chrząstka tarczkowa cartilago scutif­ormis – płytka chrzęstna leżąca przednio od podstawy małżowiny usznej, przycz­epiają się na niej niektóre mięśnie porusz­ające małżowiną uszną
przewód słuchowy zewnętrzny meatus acusticus externus
» leży pomiędzy małżowiną uszną auricula a błoną bębenkową membrana tympani
» zakończony otworem słuchowym zewnęt­rznym porus acusticus externus
» część boczna – chrzęstna – przewód słuchowy zewnętrzny chrząs­tkowy, meatus acusticus externus cartil­agi­neus;
» *część przyśr­odkowa – kostna, fragment części bębenkowej k. skroni­owej.
mięśnie małżow­inowe mm. auricu­lares

auris media
jama bębenkowa cavum tympani
przestrzeń wysłana błoną śluzową, ograni­czona częścią bębenkową i częścią skalistą k. skroni­owej, od strony bocznej zamyka ją błona bębenkowa
błona bębenkowa membrana tympani
dno przewodu słuchowego zewnęt­rznego i granica między uchem zewnęt­rznym i uchem środkowym
» za pośred­nictwem pierśc­ienia włókni­sto­-ch­rzą­stk­owego anulus fibroc­art­ila­gineus przytw­ierdza się do chrząstki pierśc­ien­iowatej cartilago anularis przewodu słuchowego zewnęt­rznego
» część napięta pars tensa
» część wiotka pars flaccida
» pępek błony bębenkowej umbo membranae tympani miejsce gdzie przyczepia się rękojeść młoteczka
» prążek młotec­zkowy stria mallearis widoczny od strony przewodu słuchowego zewnęt­rznego, miejsce przyczepu rękojeści młoteczka
błona śluzowa jamy bębenkowej tunica mucosa cavi tympani
» kosteczki słuchowe – połączone stawami - kowade­łko­wo-­mło­tec­zkowym i kowade­łko­wo-­str­zem­iąc­zkowym art. incudo­mal­learis et art. incudo­sta­pedia oraz więzadłami
trąbka słuchowa tuba auditiva
przewód łączący jamę bębenkową z gardłem, chroni błonę bębenkową przed pęknięciem przy gwałto­wnych zmianach ciśnienia atmosf­ery­cznego
» część kostna trąbki słuchowej pars ossea tubae auditivae
» ujście bębenkowe trąbki słuchowej ostium tympanicum tubae auditivae
» część chrząs­tkowa trąbki słuchowej pars cartil­aginea tubae auditivae
» ujście gardłowe trąbki słuchowej ostium pharyngeum tubae auditivae
zachyłek trąbki słuchowej (worek powiet­rzny) divert­iculum tubae auditivae (saccus guttur­alis) u konia

ossicula auditus
młoteczek malleus
» rękojeść młoteczka manubrium mallei, która łączy się z błoną bębenkową
» szyjka młoteczka collum mallei
» głowa młoteczka caput mallei, która łączy się z trzonem kowadełka
kowadełko incus
» trzon kowadełka corpus incudis
» odnoga długa crus longum łączy się poprzez kostkę soczew­kowatą os lentic­ulare ze strzem­iąc­zkiem
» odnoga krótka crus breve
strzem­iączko stapes
» głowa strzem­iączka caput stapedis
» odnoga donosowa crus rostrale
» odnoga doogonowa crus caudale
» podstawa strzem­iączka basis stapedis która łączy się z okienkiem przeds­ionka

auris interna
błędnik kostny labyri­nthus osseus
» przeds­ionek vestibulum - część błędnika kostnego mieszcząca łagiewkę i woreczek
» kanały półkoliste kostne canales semici­rcu­lares ossei - część błędnika kostnego mieszcząca przewody półkol­iste,
» kanał półkolisty przedni canalis semici­rcu­laris anterior
» kanał półkolisty boczny canalis semici­rcu­laris lateralis
» kanał półkolisty tylny canalis semici­rcu­laris posterior
» ślimak cochlea - część błędnika kostnego mieszcząca przewód ślimakowy
» przewód słuchowy wewnętrzny meatus acusticus internus to przewód, którym przechodzi n. przeds­ion­kow­o-ś­lim­akowy i n. twarzowy
błędnik błoniasty labyri­nthus membra­naceus
odpowiada formą błędnikowi kostnemu, znajdują się w nim receptory zmysłu słuchu i receptory równowagi
» błędnik przeds­ionka labyri­nthus vestibuli – część statyczna
» łagiewka utriculus – część błędnika błonia­stego, z której wychodzą przewody półkoliste
» na jej wewnęt­rznej ścianie znajduje się plamka łagiewki macula utriculi z recept­orami odpowi­ada­jącymi za równowagę statyczną
» błona kamyczkowa membrana statoc­oniorum
» substancja galare­towata
» kamyczki błędnikowe statoconia
» przewody półkoliste ductus semici­rcu­lares z bańkami błonia­stymi, na których znajdują grzebienie bańkowe cristae ampullares – skupiska komórek recept­oro­wych, odpowi­adające za równowagę kinetyczną
» woreczek sacculus – część błędnika błonia­stego, z której wychodzi
» przewód śródch­łonki ductus endoly­pha­ticus
» za pomocą przewodu łączącego ductus reuniens woreczek komunikuje się z przewodem ślimakowym
» na jego wewnęt­rznej ścianie znajduje się plamka woreczka macula sacculi – skupisko komórek recept­oro­wych, podobne jak w łagiewce
» plamka woreczka macula sacculi
» kamyczki błędnikowe statoconia
» błędnik ślimaka labyri­nnthus cochleae – część słuchowa
» przewód ślimakowy ductus cochlearis, którego ścianę pokrywa:
» narząd spiralny ślimaka organum spirale cochleae
stanowi część słuchową narządu przeds­ion­kow­o-ś­lim­akowego